Isezerano Gospel
  • Ahabanza
  • Inyigisho
  • Ubuhamya
  • Uburezi
  • Ubuzima
  • Isesengura
  • Abahanzi
    • Amateka
  • Indirimbo
    • Amajwi
    • Amashusho
    • Lyrics
  • Abo turi bo
  • Twandikire

Isezerano Gospel

  • Ahabanza
  • Inyigisho
  • Ubuhamya
  • Uburezi
  • Ubuzima
  • Isesengura
  • Abahanzi
    • Amateka
  • Indirimbo
    • Amajwi
    • Amashusho
    • Lyrics
  • Abo turi bo
  • Twandikire
Amateka

Ni gute Islam yaguye ubwami bwayo muri Africa y’amajyaruguru, n’ingaruka byagize ku muco wabo

by KATABARWA Gilbert July 10, 2020July 10, 2020
written by KATABARWA Gilbert July 10, 2020July 10, 2020
Ni gute Islam yaguye ubwami bwayo muri Africa y’amajyaruguru, n’ingaruka byagize ku muco wabo
Yasuwe: 527

Mu myaka ya kera, Islam yari iri mu bihe byo kwagura ubwami bwayo, ndetse n’idini yayo. Islam yatangiye kwagura ubwami bwayo mu mwaka wa 632, nyuma y’urupfu rw’Intumwa Muhamadi.

Mu gihe Uburayi bwari bugowe, buri mu bihe by’umwijima, Uburasirazuba bwo hagati bwari mu gihe cyo gutera imbere mu bukungu no gutera imbere mu bumenyi.

Ubwami bwa Islam bwatangiye muri 610, kugeza igihe ubwami bwa Ottoman bwaviriyeho mu 1924. Idini ya Islamu yashinzwe muri 610 n’Intumwa Muhamadi mu mujyi wa Maka wo mu gihugu cya Arabiya Sawudite y’ubu. Idini ya Islam yatangiye gukwirakwira mu karere kose kandi yagize uruhare runini, ku muco wo mu burasirazuba bwo hagati na Afurika y’Amajyaruguru. Byagize ingaruka ku mibereho y’abaturage, na Leta yabo, ku bucuruzi ndetse n’uburezi.

Icyo gihe guverinoma ya kisilamu yitwaga “Caliphate” kandi iyobowe na Caliph. Abakalifa 4 ba mbere, bose bigishijwe Islam bikozwe na Muhamadi kandi bitwaga Abakalifa “Bayobowe neza”. Bakurikiwe n’ingoma ya mbere ya kisilamu yitwa “Umayyad Caliphate”.

Mu mwaka wa 750, hagiyeho ubutegetsi bwa Abbasid Caliphate maze butegeka imyaka 500. Igihe cya Zahabu ya kisilamu (Islamic Golden Age), cyabaye ku butegetsi bwa Abassid Caliphate.

Kwaguka k’w’Ingoma ya kisilamu kwabaye mu gihe cyo hagati (middle age), bukaba bwaraje kuba ubwami bunini mu mateka y’isi. Yagenzuraga Uburasirazuba bwo hagati, Afurika y’amajyaruguru, Iberian Peninsula (Espanye), hamwe n’ibice bya Aziya mu Buhinde.

Islamic golden age, cyari igihe siyansi, umuco, ikoranabuhanga, uburezi, n’ubuhanzi byari biteye imbere cyane mu bwami bwa kisilamu. Iki gihe cya Islamic golden age cyatangiye ahagana mu mwaka wa 790 kugeza mu 1258. Muri icyo gihe ahantu ndangamuco hari mu mujyi wa Baghdad (muri Irak) ndetse akaba ari nawo wari umurwa mukuru w’ubutegetsi bwa Abassid Caliphate.

Hariho imijyi mikuru myinshi ya Caliphate mu mateka. Imwe mu mirwa mikuru harimo Madina, Damascus, Baghdad, Cairo, na Istanbul.

Igihe cya Islamic Golden Age cyarangiye mu 1258. Umayyad Caliphate bwari bumwe mu bwami bunini mu mateka y’isi, kuko bwayoboraga hafi 28% by’abatuye Isi. Islam mu kwagura ubwami bwayo, bateye bwa mbere Afurika y’amajyaruguru mu mwaka wa 647, icyo gihe batsindiye igice kinini cy’ubutaka, ariko basubira inyuma, nyuma yo gutsinda Libiya basubiza imisoro.

Abarabu bongeye gutera mu mwaka wa 665. Iki gihe bigaruriye hafi ya Afrika y’amajyaruguru yose kuva muri Misiri kugera ku nyanja ya Atalantika na Maroc. Ntibarekeye aho kuko bakomeje kurwanya ingabo z’ubwami bwa Byzantine n’abaturage baho (Berbers) imyaka itari mike.

Mu mwaka wa 709, Afurika y’amajyaruguru yose, yari iyobowe n’Abarabu. Hubatswe Umusigiti munini wa Djenne muri USDA nkuko ubutegetsi bw’Abarabu, bwabyifuzaga, kandi abanyafurika benshi bo mu majyaruguru y’Africa bahindukiriye Islam.

Iyi nkuru dukesha “www.ducksters.com” ivuga ko Islamu yagize ingaruka zikomeye ku muco wo mu majyaruguru ya Afrika. Nubwo imigenzo n’indangagaciro zimwe na zimwe byakundaga kwinjizwa mu idini, ariko Islamu yagize uruhare rukomeye muri guverinoma, umuco, imyubakire, ndetse n’ubukungu.

Maghreb ni igice cyo mu majyaruguru ya Afrika kigendera ku mategeko cyangwa amahame ya Islam. Maghreb iva ku mupaka wa Misiri na Libiya kugeza ku nyanja ya Atalantika no mu gihugu cya Mauritania.

Mu bihugu bya Maghreb, harimo ibihugu nka Libiya, Tuniziya, Alijeriya, Maroc, Sahara y’Uburengerazuba, na Mauritania. Abantu baho ba kavukire bo mu bihugu bya Maghreb bitwa Berbers, baba bahuje ubwoko kandi bavuga indimi zimeze kimwe, zizwi ku izina rya Berber.

Nubwo Aba Berbers babanje kurwanya abarabu ariko baje kuba Abayisilamu, kandi bafata n’imico myinshi yabo. Abantu bo mu majyaruguru y’Africa baje kumenyekana ku izina rya “Moors: Abamore.”

Abamore bari abantu bakomeye cyane muri Mediterane mu gihe cya (Middle Age). Ntibagenzuye Afurika yo mu majyaruguru gusa, ahubwo bateye Uburayi igihe kimwe, bagenzura igice kinini cya Iberian Peninsula cyo muri Espanye, n’ikirwa cya Sicily cyo mu Butaliyani.

Islam yagize uruhare runini mu bwami bwa Mali ndetse n’ubwami bwa Songhai. Birashoboka ko Umuyisilamu uzwi cyane muri Afurika yo hagati yari Umwami w’abami wa Mali, Mansa Musa.

Mansa Musa amaze kwinjira mu idini ya Islam, yakoze urugendo rutagatifu i Maka muri Arabiya Sawudite. Inyandiko zerekana ko abantu bagera ku 60.000 bagendanye nawe mu rugendo rwe. Kugeza na nubu mu majyaruguru y’Africa idini ya Islam irahiganje cyane.

Umusigiti wa kera wa Islam muri Afurika ni Umusigiti munini wa Kairouan wubatswe mu mwaka wa 670. Abayisilamu bazanye iterambere ryinshi mu ikoranabuhanga harimo imibare (imibare na algebra), ubumenyi mu by’isanzure, ubuvuzi, ubumenyi bw’Isi n’ibindi.

Kimwe n’Uburayi bwo Hagati, mu mwaka wa 1300, Afurika y’amajyaruguru yigeze kwibasirwa n’icyorezo cyitwaga “Black death plague: Ubushita” ku buryo cyahitanye nibura 25% by’abaturage bari bayituyemo.

Islam igira Inkingi 5 igenderaho,  arizo Shahadah (gutangaza ukwizera kwawe), Salat (amasengesho), Zakat (kugira neza), Fasting (kwiyiriza ubusa), Hajj (gukora ingendo ntagatifu).

 

 

 

0 comment
0
FacebookTwitterWhatsapp
KATABARWA Gilbert

previous post
Amatorero yo mu Bushinwa yemerewe gufungura ari uko abanje kwerekana ko yemera amahame ya gikomunisiti (Communist Party)
next post
Mfite byinshi nigira ku muhanzi Aimé Uwimana bituma mukunda cyane –Obed Mfitumukiza

You may also like

Zaza :Menya neza amateka ya Padili Gafuku na...

May 13, 2020

Imvo n’imvano y’ishingwa ry’Umuryango “Sionisme”

July 14, 2020

Menya neza ibintu 8 utari uzi ku bantu...

May 26, 2020

Abaporoso ni abagatatu mu kugira abayoboke benshi mu...

July 15, 2019

Menya byinshi ku muganga akaba n’umwarimu Ovide Decroly...

May 7, 2019

Imwe mu mico ya kamere yarangaga bamwe mu...

March 6, 2019

I Masaka : Ikirere cyafungutse kubera Mwuka Wera...

December 16, 2019

Menya byinshi ku itsinda ryamamaye cyane rya Groupe...

February 28, 2019

Ibintu 5 bigaragaza imyitwarire iteye agahinda y’umwe mu...

March 13, 2019

Menya Amateka y’umuramyi Ashimwe Dominic

November 30, 2018

Leave a Comment Cancel Reply

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

Dukurikire

Isezerano.com

Kwamamaza

Inkuru Zakunzwe

  • Sri Lanka :Nk’intumwa za Kristo umwami w’amahoro twamaganye ihohoterwa rikorerwa Abakiristo cyangwa Abayisilamu -Umuryango w’ivugabutumwa ku isi(AEB)

  • NGOMA : Umubyeyi urara mu nzu idakinze mu gihe cy’amezi 11, aratakambira a karere kumufasha kurenganurwa agahabwa impoza marira nyuma y’uko ibidamu biri mu murima wa Kiliziya Gatulika bimwiciye umwana

  • Uko mbibona:Gusenga ntacyo byaba bimariye umuntu ,mu gihe asengana ubuhemu(Soma birambuye)

  • Aho  Umwuka wera ageze  amateka arahinduka,nawe yaguhindurira amateka(soma birambuye)

  • Umuhanuzi(Prophet) Claude Hatangimana yagaragaje abahanuzi b’ibinyoma abo aribo(Soma birambuye)

Dukurikire

Facebook Twitter Instagram Youtube

Kuri Twitter

Follow @isezeranogospel

Inkuru Ziheruka

  • Akira ifunguro ry’igitondo (Ijambo ry’Imana)

    January 15, 2021
  • MUHANGA :Abayobozi b’amatorero n’amadini ntibavuga rumwe n’imyitwarire y’urubyiruko mu gihe kiteraniro

    January 15, 2021
  • Nyuma yo gukunda indirimbo “Nzakugezayo” n’Amagambo ayigize, biyemeje kiyisubiramo.

    January 14, 2021
  • Ubwiyongere bwa 60% mubakristo bishwe kwisi yose mu 2020: Raporo ya Open the Doors

    January 14, 2021

Ahandi Washakira

  • Amakuru y'ibanze
  • Amateka
  • Ibitaramo
  • Ibiterane
  • Indirimbo
  • Inyigisho
  • Isesengura
  • Kuramya
  • Kwamamaza
  • Mu Mahanga
  • Mu Rwanda
  • Ubuhamya
  • Uburezi
  • Ubuzima
  • Ubuzima bw'Abahanzi
  • Uncategorized
  • Urukundo
  • Video
  • Videos

Kwamamaza

Facebook Twitter Instagram Youtube

Inkuru Zakunzwe

  • 1

    Sri Lanka :Nk’intumwa za Kristo umwami w’amahoro twamaganye ihohoterwa rikorerwa Abakiristo cyangwa Abayisilamu -Umuryango w’ivugabutumwa ku isi(AEB)

    May 15, 2019
  • 2

    NGOMA : Umubyeyi urara mu nzu idakinze mu gihe cy’amezi 11, aratakambira a karere kumufasha kurenganurwa agahabwa impoza marira nyuma y’uko ibidamu biri mu murima wa Kiliziya Gatulika bimwiciye umwana

    February 21, 2020

Izindi Nkuru Wasoma

  • Akira ifunguro ry’igitondo (Ijambo ry’Imana)

    January 15, 2021
  • MUHANGA :Abayobozi b’amatorero n’amadini ntibavuga rumwe n’imyitwarire y’urubyiruko mu gihe kiteraniro

    January 15, 2021
  • Facebook
  • Twitter
  • Instagram
  • Youtube

@2018 Isezerano G Company Ltd. - www.isezerano.com. All Right Reserved.


Back To Top